BATI HUN DEVLETİ

BATI HUN DEVLETİ

Aral gölü ve Türkistan bölgelerinde yaşayan Hun halkları,iklim değişikliği yada doğudan gelen Uarlar’ın baskısıyla yurtlarını terk ederek Volga’nın batısına geçtiler.(374)Başbuğları Balamir’in yönetiminde önce Ostragotlar’ı sonra da Vizigotlar’ı çökerttiler.(Vizigotlar’ın batıya hareketleri Avrupa’yı alt üst eden kavimler göçünü başlattı)Gotlar’dan Alanlar’dan ve germen Taifaller’den oluşturdukları kuvvetleriyle güçlenmiş olarak 378’de Tuna’yı geçtiler ve herhangi bir direnişle karşılaşmadan Trakya’ya kadar ilerlediler, ama bir süre sonra yurtlarına döndüler.
Hunlar,Roma imparatoru Theodosius 1’in öldüğü 395 yılında doğu ve batı yönlerinde tekrar harekete geçtiler.Hunlar’ın bir bölümü Balkanlar üzerinden Trakya’ya ilerlerken,Don havzasından hareket eden bir bölümü de Anadolu üzerinden Suriye’ye indikten sonra Kappadokia ve Kafkaslar üzerinden yurtlarına döndüler.400 yılına doğru Balamir’in oğlu yada torunu Uldız’ın büyük kuvvetlerle Tuna’nın batısında görülmesi,kavimler göçünün ikinci dalgasını başlattı.Batıya kaçan Vandallar ve Vizigotlar roma topraklarına girdiler.Vizigotlar’ın önderi Alarik,402 de Roma’ya girerek kenti üç gün yağmaladı.Çeşitli germen kavimlerini(Vandallar,Saksonlar,Alamanlar)çevresine toplayan Radagais’in İtalya’daki ilerleyişini durduramayan Roma Hunlar’dan yardım istemek zorunda kaldı.Uldız Roma takviyeli kuvvetleriyle Radagais’i Floransa yakınlarında yendi ve öldürdü.410 sıralarında ölen ardılı Karaton’un doğuda Balkaş gölüne kadar uzandığı sanılan Hun İmparatorluğu’nun doğu sınırları ile ilgilenmiş olması olasıdır.Avrupa kaynaklarının Hunlar’dan yeniden bahsettiği 412 yılında imparatorluğun başında Rua bulunuyordu.Rua 422’de Bizans üzerine bir ordu gönderdi ve hiçbir direniş göstermeyen Bizans’ı vergiye bağladı(350 libre altın).Bizans’ın Roma üzerine bir ordu göndermesi,Roma’nın bir kez daha Hunlar’dan yardım istemesine yol açtı.Rua’nın 60 bin kişilik bir orduyla harekete geçmesi üzerine Bizans savaşa girmeden kuvvetlerini geri çekti.Rua’nın ölümü(434)üzerine yerine kardeşi Muncuk’un oğulları Atilla ve Bleda geçtiler.Atilla Roma’nın ödediği vergiyi iki katına çıkardı.(Margos barışı)437’de Oktar’ın komuta ettiği Hunlar Ren kıyılarında yaşayan Burgundlar’ı yenilgiye uğrattılar.Böylece Hun egemenliği kuzey denizi ve Manş kıyılarına kadar yayıldı.Atilla 440’tan başlayarak Batı Roma üzerindeki baskıyı arttırdı.441-442’de Belgrad ve Niş üzerinden Trakya’ya doğru ilerleyen Atilla,Batı Roma’nın araya girmesiyle durdu.Yapılan barış antlaşmasında eski koşullar aynen yinelendiği gibi ,Tuna boyundaki bütün kaleler Hunlar’a bırakıldı.445’te kardeşi Bleda’yı öldürten Atilla,Hunlar’ın tek imparatoru oldu.447’de yeniden Doğu Roma üzerine yürüyerek Sofya,Filibe,Lüleburgaz kentlerini zapt etti.Barış isteyen Bizans savaş tazminatı ödemeyi ve yıllık vergiyi üç katına çıkarmayı kabul etmek zorunda kaldı(Anatolios Barışı).Bizans’ı denetimi altına alan Atilla bu kez Batı Roma’ya yöneldi.451 yılı başlarında Galya’ya girdi;Romalı general Aetius’la Aureliani yakınlarında yaptığı savaşta kesin bir sonuç alamadı.Ertesi yıl Alpler’i geçerek Po Ovası’na indi.Hunlar’ın yolu üzerindeki kentleri ele geçirerek Roma üzerine yürümesi Batı Roma’yı barış istemek zorunda bıraktı.Atilla’nın ölümü(453)üzerine birbiri ardına Hun İmparatorluğu’nun başına geçen oğulları İlek(453-454),Dengizik(454-469) ve İrnek(469) imparatorluğun birliğini sağlayamadılar.İlek ayaklanan germen kavimleri ile savaşırken öldü.Dengizek’in imparatorluğun birliğini sağlamaya çalışmaları sonuç vermedi,sonunda Bizans’la yapılan bir savaşta hayatını kaybetti.Orta Avrupa’da tutunmalarının olanaksızlığını anlayan İrnek Hunlar’ın büyük bölümüyle Karadeniz’in batı kıyılarına döndü.
Hunlar’ın Güney İran ve Batı Afganistan’a inen bir kolu ise Akhunlar adını aldı.