Kan

Kan iki kısımda incelenir:
1- Hücresel elemanlar: a) Eritrosit
b) Lökosit: Nötrofil, Lenfosit, Monosit, Eozinofil, Bazofil.
c) Trombosit
2- Sıvılar: a) Plazma: Pıhtılaşmadan elde edilebilir.
b) Serum: Pıhtılaşmadan elde edilebilir.
c) Elektrolit: Su, Na, K, Ca, Mg, Cl
d) Glikoz
e) Üre
f) Birçok protein. Bir kısmı pıhtılaşma sisteminde görev alır, bir kısmı da tam tersi görevde
* Bağışıklık sistemi ile ilgili proteinlerin en önemli bölümü immünglobülinlerdir.
* Taşıyıcı görevde olanlar: Transferin demiri, Transcobalamin B12 vitaminini taşır.



ERİTROSİT: AC’ de hava ile temas edip O2 taşınmasını sağlar. 8 mikron çapında, disk şeklinde, ortaları
hafif çukur ve çekirdeksizdir. Ana yapım hücreleri kemik iliğinde. 120 gün yaşar. Rengini, Hb verir.
Hemoglobin: Kadınlarda: 14 -,+ 2 gr / dlt
Erkeklerde: 16 -,+ 2 gr / dlt
Hemotokrit: Kadınlarda: 42 -,+ 5 gr / dlt
Erkeklerde: 47 -,+ 7 gr / dlt
Eritrosit : Kadınlarda: 4.8 -,+ 0.6 milyon / mm3
Erkeklerde: 5.4 -,+ 0.8 milyon / mm3
NOT: Eritrositlerin azalması kan kaybı ile olur.
HEMATOLOJİK ACİLLER
Kanamalar iki sebeple olur: 1- Trombositlerde sorun vardır
2- Pıhtılaşma mekanizmasında sorun vardır.
Kanamanın durmasına hemostaz denir. Bunun için:
1- Trombositler damar duvarına yapışır.
2- Sadece biri yapışır. (Adhezyon)
3- Diğerleri de toplanır. (Agregasyon)
4- Sekresyon.
5- Koagülasyon.
Kanama, normalde 2-6 dk arasında durmalıdır.
TROMBOSİT BOZUKLUĞUNA YOL AÇAN DURUMLAR:
1- İlaçlar: Aspirin. Alındıktan 2 saat sonra kanama zamanını 1-2 kat uzatabilir. Penisilin ve kalp ilaçları.
2- Üremi, böbrek yetmezliği. Kanama zamanı 15-20 dk uzar.
3- Bazı kan hastalıkları: Lösemi, kemik iliğini tutan hastalıklar.

KANAMA NEDENLERİ
* Doğuştan gelen pıhtılaşma bozuklukları * Ciddi enfeksiyonlar * Travma
* Doğum sonrası komplikasyonlar * Habis hastalıklar * Hemofili.
1- HEMOFİLİ: Faktör 8 eksikliğidir. Eklem içine kanama (hemoartroz), daha sonra kas içine (hematom)
kanama olur. Ateş ve şiddetli ağrı görülür. Kas arkasına olursa kolay tespit edilemez. Kafaiçi kanama
çok nadir görülür. Hastanın ülseri varsa çok kolay kanar.
Tedavi: Faktör 8 verilir. Faktör düzeyi % 5’in üzeri hafif hemofili, % 5’in altı ağır hemofilidir.
2- TROMBOSİTOPENİ: Trombosit 20.000’in altında ise kanama olur, 15.000’in altında ise kanama
çok zor durur veya hiç durmaz. Hastanın hipertansiyonu, üremisi, ülseri varsa çok kolay kanar.
Bazı virütik hastalıklar ve bazı vitaminler, özellikle “B 12” eksikliğinde trombositopeni görülebilir.
3- İTP ( İDİOPATİK TROMBOSİTOPENİK PURPURA ) : Sebebi bilinmeyen kanama. Daha çok
gençlerde görülür. Yaygın cilt üstü kanama olur.
Tedavi: Kortizon.
HEPARİN:
Kalp damar hastalıklarında, beyne pıhtı atan hastalıklarda ve enfarktüste yaygın olarak kullanılır. Yarılanma ömrü 60 dk’dır. Kg’a 10-20 ünite verilir. Antidotu: Protamin sülfat. Acil durumlarda 1 ml 1000 ünite Heparine eşit. Heparinin etkisi aPTT ile ölçülür. Genellikle 40 sn’yi geçmez.
COUMADİN:
Ağızdan alınan antikoagulan ilaçtır. Bu ilacı kullanan hastaların % 10-20’si hayatlarını bir döneminde kanama geçirir. Çünkü bu ilaç Vitamin K antagonistidir. Acil durumlarda Vitamin K yapılır ve taze plazma verilir. Vitamin K, faktör 2-7-9 ve 10 üzerinde etkilidir. Coumadinin yarı ömrü 36 saattir. Bu yüzden tehlikeli. Hastaya Vitamin K verilse bile 36 saat beklemek gerekiyor. Bunun için taze donmuş plazma verilir, hasta anında düzelir. Fakat plazmanın ömrü 6-7 saat olduğu için her 6 saatte bir plazma vermek gereklidir.
NOT: Aspirin ile coumadini birlikte kullanmak tehlikelidir.
DEXTRAN:
Beyin içi pıhtılaşma ve kalp hastalıklarında verilir. Serumdan düşük moleküler ağırlıklı bir şekerdir. Sıvı kayıplarında da kullanılır.
HEMOLİTİK ANEMİ: Eritrositler damar içinde yıkılırsa buna intravasküler hemoliz denir. Dalakta ise extravasküler hemoliz adını alır. İntravasküler hemoliz daha tehlikelidir, aniden gelişir.
SOĞUK REAKTİF HEMOLİTİK ANEMİ: Daha çok yaşlılarda görülür. Soğuk havalarda ortaya çıkar. Direk “Coombs Testi” ile tanı konur. Hastanın ayakları morarmıştır.
SICAK HEMOLİTİK ANEMİ: Lösemi, kan hastalıkları, guatr görülebilir. Daha hafiftir.
PNA: PAROKSİSMAL NOKTÜRNAL HEMOGLOBİNÜRİ: Ara-sıra geceleyin gelen idrarda hemo- globin. Acile çok gelir. Temel hücrede bir bozukluk vardır. İdrar rengi kahverengidir. Şiddetli karın ağrısı vardır. Apandisiti taklit eder. Karın ağrısının zaman zaman olması ve bu ağrılarla birlikte idrara çıkma, bu hastalığı düşündürür.
YENİ DOĞAN HEMOLİTİK ANEMİ: Anne Rh (-), çocuk Rh (+) ise, ilk çocuktan sonra antikor gelişir. İkinci ve daha sonraki çocuklar sarılıklı doğar.
HEMOGLABİNOPATİ: Doğuştan hemolitik anemi. Orak hücreli anemide eritrositler odaklaşır ve damarı tıkar. Şiddetli ağrısı vardır. Asidozu varsa bikarbonat ve analjezik verilir. Narkotik analjeziğe kadar gidilebilir.
AKDENİZ ANEMİSİ: Çok büyük dalaklı bebeklerdir. Gelişme bozukluğu vardır.
KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI
A-B-O faktörleri yanlış verilirse hasta ölür.
Rh yanlış verilirse hasta ölmez, ancak böbrek yetmezliği ortaya çıkar, tansiyonu düşer ve şoka girer.
NÖTROPENİ: 1500-2000’in altında ise Nötropenidir.
1000’in altında ise enfeksiyon riski vardır.
500’ün altında ise risk çok büyüktür. Antibiyotik verilmezse hasta hemen ölür.
NOT: Hasta kanser tedavisi görüyor, bir hafta önce kemoterapik ilaç tedavisi alıyor ve yüksek ateşle acile geliyorsa Nötropeni vardır.
LÖSEMİ: Beyaz hücrenin fazlalığı söz konusudur. 100.00-200.000’nin üzerindedir.
Lösemi 2 tiptir. 1- ALL : Lenfosit Lösemiler: Daha çok çocuklarda görülür.
2- AML: Myolid lösemi. Lösemi hücrelerine blast denir. Eritrositlerden büyüktür,
damarı tıkar ve akımı yavaşlatır. Damar içi pıhtılaşma görülebilir.